ΜΟΥΣΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΑΥΛΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

ΜΟΥΣΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΑΥΛΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

Η Ελλάδα είναι η αρχαιότερη χώρα της Ευρώπης σε επίπεδο πολιτιστικής λαογραφικής και αρχαιολογικής παρουσίας. Η συγκέντρωση όλων των πιο πάνω κατηγοριών από τους προϊστορικούς χρόνους ως σήμερα αριθμεί ως είναι φυσικό χιλιάδες χρόνια ανθρώπινης παρουσίας με προφορικό και γραπτό λόγο. Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά κύριος εκφραστής των συγκεκριμένων δεδομένων, με προσδιορισμό την παράδοση, περνά μέσα από μνήμες την παραδοσιακή ζωή αυτού του τόπου και από γενιά σε γενιά. Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της χώρας μας σαν σταυροδρόμι δύσης και ανατολής, πόρτα και συνδετικός κρίκος των Βαλκανίων στην Ευρώπη έχει δημιουργήσει ισχυρούς πόλους αυτών των παραδόσεων. Η διαφύλαξη των εθίμων , των ηθών και όλων των παραγόντων που συνθέτουν την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά , οφείλεται κατ’ αρχήν στην αγάπη και το δέσιμο της ελληνικής οικογένειας διαχρονικά.                                                                                        Η σύνδεση παππούδων-γιαγιάδων με παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα συνέθεσαν και συνθέτουν το απαραίτητο πολιτιστικό παζλ που θα επιμηκύνει τη λαογραφική μας ιστορία. Μιας ιστορίας που αποτελεί την κληρονομιά μας και μένει αναλλοίωτη τόσο από τις περιγραφές όσο και από τα ζωντανά πολιτιστικά εκθέματα των μουσείων αλλά κυρίως, μέσω της γλώσσας και σε επίπεδο λαογραφικής ορολογίας. Όλα αυτά με κυρίαρχο γνώμονα την ευαισθητοποίηση των πολιτών που θεωρούσαν και θεωρούν την Άυλη πολιτιστική κληρονομιά θησαυρό, δημιούργησαν τα τελευταία εκατόν ογδόντα (180) χρόνια στην Ελλάδα, πεντακόσια (500) περίπου εθνολογικά, λαογραφικά και παραδοσιακά Μουσεία.                                                    Μουσεία τα οποία ενίσχυσαν την έρευνα και καταγραφή με στόχο ο Λαϊκός Πολιτισμός της χώρας μας να φτάσει πιο μακριά.                                                       Αντικείμενα λαϊκής ζωής, ντόπιας κουλτούρας, αρχιτεκτονικής, ήθη και έθιμα, παραμύθια, λατρευτικά  ψωμιά και παραδοσιακοί άρτοι, χοροί και τραγούδια, παροιμίες, παραδοσιακά επαγγέλματα όπως γλυπτική, μαρμαροτεχνική, τέχνη της πέτρας , κηροπλαστική, μελισσοκομία, πλεκτική, επεξεργασίας υφάσματος και παραδοσιακών στολών, κεραμικής κ.ά. δημιούργησαν μία σύνθετη εικόνα γνώσεων και μελέτης του παρελθόντος, του παρόντος για την συνέχισή τους στο μέλλον, για την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη. Όλη αυτή η προσπάθεια που για πολλές εκατονταετίες στηριζόταν στην -με την σημερινή διάλεκτο-  ιδιωτική πρωτοβουλία χρειάζεται να οργανωθεί και να ταξινομηθεί με τρόπο σύγχρονο και ηλεκτρονικό.                                Η προσπάθεια αυτή βέβαια χρειάζεται -εφόσον το υλικό ψηφιοποιηθεί- οικονομική ενίσχυση και πιστώσεις από εθνικούς και Ευρωπαϊκούς πόρους αν πραγματικά θέλουμε η Άυλη πολιτιστική κληρονομιά να μπει στην ατζέντα κάθε χώρας μέλους της Ε.Ε. Οι προτάσεις πολλές και τα στάδια είναι αρκετά, όπως - συλλογή και έρευνα, εκδόσεις βιβλίων και λευκωμάτων, λαογραφικές και εθνολογικές παραστάσεις και εκδηλώσεις, δρώμενα και συνέδρια σε κάθε χώρα ξεχωριστά αλλά και κοινές με σεβασμό στις επόμενες γενιές. Σημαντικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια χρειάζεται να παίξουν με τη δική τους γνώση και εμπειρία οι λαογράφοι, οι εθνολόγοι, οι ιστορικοί, οι δημοσιογράφοι  και οι διοικητικοί υπάλληλοι. Ο καθένας μας να γίνει πλέον και κεντρικό συντονισμό κρίκος μιας εθνικής και Ευρωπαϊκής αλυσίδας με δράση, όπου θα επεξεργαστούν με την βοήθεια λογισμικών προγραμμάτων τις πληροφορίες που συνθέτουν το υλικό της Άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Εάν τα όργανα της Ε.Ε θέλουν να εργασθούν πιο σοβαρά για αυτή   την προσπάθεια, θα μπορούσε να θεσπιστεί ίσως ένα Ευρωπαϊκό Βραβείο Διάκρισης της Άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς κάθε χρόνο. Ένα βραβείο που θα δίνεται σε ένα φορέα του οποίου η συμβολή  θεωρείται καθοριστική για την ανανέωση και διαιώνισή του λαογραφικού πλούτου για έρευνα και συνέχιση της προσπάθειας καθώς και ένα αισιόδοξο μήνυμα στη Νεολαία της Ενωμένης Ευρώπης. Ένα μήνυμα ότι οι προηγούμενες γενιές και η παρακαταθήκη αυτών, είναι ένας ζωντανός θεσμός με εκπαιδευτικό χαρακτήρα που θα πρέπει τώρα να συνεχιστεί από εκείνους. Η Ελληνική Άυλη πολιτιστική κληρονομιά με βαθιές ρίζες από το μακρινό χθες, διδάσκει και δείχνει στην Ευρώπη πόσο πολύτιμη είναι και πόσο τη χρειαζόμαστε, ιδιαίτερα σήμερα, απέναντι στην προσπάθεια – πολλές φορές – αλλοτρίωσης, απαξίωσης και ισοπέδωσης των αξιών που κατά καιρούς -κάποιοι συνειδητά  ή ασυνείδητα – επιχειρούν να εφαρμόσουν.

Ο διευθυντής των Μουσείων Βαρνάβα Δήμου Μαραθώνα

Πέτρος Κατσίκης